In dit artikel legt docente Melissa uit wat autisme precies is; en hoe jij als (bijles)docent of ouder de student zo goed mogelijk kunt begeleiden. Dit is een deel uit de blogserie 'leerstoornissen', die Melissa voor BijlesHuis schrijft. Eerder nam ze al dyslexie, dyscalculie en ADHD onder de loep.
Wat is autismespectrumstoornis?
Een autismespectrumstoornis staat ook wel bekend als 'autisme' of 'ASS'. Alle drie de termen staan voor dezelfde diagnose. Autisme komt vaker voor bij jongens dan bij meisjes, wel 4 tot 8 keer zoveel. Mensen met autisme worden ermee geboren, maar vaak komt het pas op latere leeftijd aan het licht. Meestal in de basisschoolperiode. Er ontstaat bijvoorbeeld een achterstand of bepaald gedrag komt meer tot uiting.
De hersenen van iemand met autisme werken anders waardoor iemand met autisme geen samenhang ziet. Daarom maken mensen met autisme veel gebruik van terugkerende handelingen, daardoor blijft het vertrouwd, overzichtelijk en veilig. Om die reden zijn regels ook erg belangrijk voor hen. Niet om te begrenzen, maar juist om een veilige omgeving te creëren. Vaak blinken zij uit in een bepaald vak of weten zij enorm veel af van een specifieke hobby.
Doordat de wereld niet is afgestemd op mensen met autisme, ervaren zijn de wereld vaak als chaotisch en niet logisch. Vaak begrijpen mensen met autisme niet precies wat of waarom iets gebeurt. Wat het extra lastig maakt, is dat zij zich niet goed kunnen inleven in een ander en alles letterlijk opvatten. De gevoelens, emoties, bedoelingen en gedachten van de ander zijn ongrijpbaar. In een poging om te begrijpen, wordt alle communicatie letterlijk opgevat. Als je bijvoorbeeld zegt: 'Hij kwam met de deur in huis', vraagt iemand met autisme gerust: 'Waar is die deur nu dan?'.
Samengevat heeft iemand met autisme moeite met de volgende dingen:
- Theory of mind: Het innerlijk van de ander begrijpen en daar rekening mee houden;
- Centrale coherentie: Het grote geheel overzien en de samenhang tussen de losse dingen;
- Executieve functies: (Flexibiliteit in) het plannen en organiseren van taken.
Studeren met autisme
Het is goed voor te stellen dat deze diagnose problemen oplevert bij het leren en studeren. De meest voorkomende problemen zijn: moeilijk contact maken met anderen, moeilijk vriendjes maken, geen inlevingsvermogen, moeite met het uiten van gevoelens en het letterlijk opvatten van communicatie.
Uiteraard zijn er ook opvallende sterktes, zoals: de eigen logica wat vaak voor vernieuwende ideeën zorgt, evenals een originele manier van het oplossen van problemen. Mensen met autisme zijn eerlijk en hebben een groot gevoel voor rechtvaardigheid. Zij hebben een sterk visueel geheugen, oog voor detail, veel kennis van bepaalde onderwerpen en een eigen gevoel voor humor.
Belangrijk om te weten als docent! Omdat je student moeite heeft met de samenhang, moet je die goed aangeven. Dat kan goed door middel van pictogrammen. Dit sluit ook goed aan bij het visuele geheugen van de student.
Probeer daarnaast zoveel mogelijk rust en structuur te creëren tijdens de les. Geen rommel op het bureau, werkbladen netjes uitgeprint en op volgorde klaar gelegd, met zo min mogelijk afleidende afbeeldingen en 'grapjes'. Ben je zelf gehaast? Dat kan gebeuren. Maar zorg dat je even 'zen' wordt voor je je student met autisme bijles gaat geven.
Don't's bij de bijles van kinderen met autisme
Probeer tijdens de bijles op de volgende aandachtspunten te letten:
- Wees zo duidelijk mogelijk: dus geen woordgrapjes, spreekwoorden, sarcasme, beeldspraak of andere dubbelzinnigheden. Je student met autisme neemt alles letterlijk op.
- Houd structuur aan. Zo is de les zo voorspelbaar (en dus veilig en vertrouwd) mogelijk.
- Wees specifiek. Zeg niet: 'Straks gaan we..', zeg liever: 'Over 10 minuten gaan we...'. Vermijd ook andere abstracte begrippen zoals: misschien, later, wie weet...
- Zorg voor een prikkelarme omgeving. Dus een net bureau, niet allemaal tabbladen van jezelf open bij een opdracht op de computer, geen muziek op de achtergrond. Geef je bijles aan huis? Vraag dan ook of je huisgenoten extra willen opletten zodat ze niet storen.
- Vergelijk je leerling nooit met een ander (doe dat sowieso niet).
Do's bij lesgeven aan kinderen met autisme
Deze punten kun je juist wel goed toepassen:
- Praat vanuit jezelf, gebruik dus de IK-boodschap. Zeker als je grenzen aan wilt geven van wat wel of niet mag.
- Wees positief. Heb positieve verwachtingen en laat dat ook merken in je communicatie. Geef complimenten over dingen die je student goed heeft gedaan. Zo beïnvloed je het zelfvertrouwen van je student.
- Gebruik pictogrammen of symbolen om aan te geven wat jullie tijdens de les gaan doen (ergens over praten, zelfstandig werken, toets nakijken..)
- Is je leerling afgeleid? Noem dan zijn/haar naam en wacht tot je de aandacht weer terug hebt. Ga dan pas verder met de les.
- Maak duidelijke afspraken en houd je hier ook aan.
- Formuleer aan het begin van de les steeds een doel en laat regelmatig weten hoe ver jullie al zijn met het doel. Kinderen met autisme houden ervan om het doel te weten en te halen.
- Ga naast je leerling zitten. Dit geeft een gevoel van 'dit doen wij samen', en het leidt de student minder af.
- Help hoofd- en bijzaken van elkaar te onderscheiden. Gebruik bijvoorbeeld een kleurcode: geel is belangrijk, daar moet de meeste aandacht naar toe. Je kunt hier markeerstiften voor gebruiken.
Kan ik lesgeven aan iemand met autisme?
De tips die je in deze blog bent tegenkomen, helpen je al een heel eind op weg. Toch twijfel je misschien: Zou ik dat wel kunnen? Lesgeven aan iemand met autisme? Bereid je goed voor en doorloop van te voren vast wat je tijdens de bijles gaat doen. Zo voel je jezelf zekerder en straal je meer rust uit.
Twijfel niet aan jezelf. Begrijpt de student je niet? Leg het dan nog een keer uit, maar praat rustig en langzaam. Zo krijgt de student de tijd om de informatie te verwerken. Gebruik gerust dezelfde woorden bij een tweede keer uitleggen. Zo krijgt de student extra tijd en voorkom je chaos door twee verschillende uitlegmanieren.
Je zult zien dat je het best kunt, en je leert er zelf ook veel door. Wie weet pas je bovenstaande tips ook toe in je 'gewone' bijlessen.
Door les te geven aan iemand met autisme, leer je veel over jezelf, je werkwijze en autisme. En let goed op wat je student zegt, zijn of haar verrassende ideeën kunnen je nog weleens helpen!
Extra informatie over autisme
Wil je je nog meer verdiepen in het onderwerp autisme en lesgeven? Hier vind je meer informatie:
- Autisme en normale begaafdheid in het onderwijs, Acco, Peter Vermeulen, Annemie Mertens, Kobe Vanroy (2010)
- Autisme in de klas - tips en strategieën bij de hand(hulpwaaier), Pica, Robin D. Brewer en Tracy G. Meuller
- Leerlingen met een Autisme-Spectrum-Stoornis. Richtlijnen in het onderwijs, Marianne Lemmens.
- NVA (Nederlandse Vereniging voor Autisme): op deze website vind je allerlei informatie, nieuws, leuke activiteiten en lotgenotencontact.
- Picto-selector: een gratis programma om pictogrammen en andere handige, visuele hulpmiddelen mee te maken.
Heeft jouw zoon of dochter autisme en ben je op zoek naar individuele begeleiding? BijlesHuis stelt je graag voor aan een docent met ervaring met studenten met een leerstoornis. Ben jij zelf docent en wil je jouw ervaring graag inzetten? Registreer je dan als bijlesdocent!
Vul hieronder je gegevens in en blijf op de hoogte van de nieuwste blogs! Uiteraard ontvang je verder geen reclame of andere e-mails.
